Ayurveda düşüncesine göre tüm evren boşluk, hava, ateş, su ve toprak elementlerinin birleşimleriyle oluşmuştur. Bu beş element tüm varlıklarda kendini 3 temel enerji olarak gösterir: Vata, Pitta ve Kapha... Birbirlerinden farklı özellikleri biraraya getiren bu enerjilere "doşa" adı verilmektedir. Her doşada tüm beş elementin de tesiri bulunmakla beraber, her doşada bazı elementlerin ağırlığı daha fazladır. Vata temelde boşluk ve hava elementlerinden, Pitta temelde ateş ve su elementlerinden, Kapha ise temelde su ve toprak elementlerinden oluşmuştur. Ayurveda düşüncesinin temelinde bu doşalar yatmaktadır.
VATA
Boşluk ve hava elementlerinden oluşan Vata genelde "hareket" ve "değişim" ile özleşmiştir. İnsan bedeninde hareketin olduğu alanlar vata ile temsil edilmektedir. Örneğin, nefes alma, göz kırpma, kas hareketleri, kalp atışı, hücrelerdeki sitoplazma hareketleri vata özelliği olarak ortaya çıkmaktadır. Dengeli vata enerjisi esneklik ve yaratıcılığı tetiklerken, vata enerjisinin dengesizliği korku, endişe ve diğer bazı davranış bozuklukları olarak kendini gösterir. Her doşa temsil ettiği elementlerin özelliklerini ve sıfatlarını da taşır. Örnek olarak boşluk ve havanın birleşimi olan vata doşasının sıfatları; kuru, hafif, soğuk, kaba, akışkan, şeffaf, belli belirsiz gibi özelliklerdir.
PİTTA
Ateş ve su elementlerinin yarattığı pitta, vücudun metabolik sistemini temsil etmektedir. Bedende metabolizmayı hazım, sindirim, emme, özümseme ve vücut ısısı gibi transformasyonlarda görebiliriz. Dengeli pitta enerjisi algılama ve akıl olarak kendini gösterirken, dengesiz pitta doşasındaki insanlarda öfke, nefret, kıskançlık ve enflamasyon gibi sorunlarla sık sık karşılaşılmaktadır. Ateş ve su elementlerinin temsil ettiği pitta doşası sıfatları ise ; sıcak, keskin, hafif, sıvı, yağlı ve akışkandır.
